Yatırım teşvik evraklarında harç tartışması büyüyor
Yener KARADENİZ
Negatif bir tablo oluşturduğu münasebeti ile 2018 yılında kaldırılan yatırım teşvik dokümanı harçları 1 Ocak prestiji ile tekrar uygulanmaya başlandı. Uygulama kapsamında 5 milyon TL’ye kadar olan yatırımlar için 2 bin, 5-25 milyon TL ortası yatırım için 5 bin ve 25 milyon TL’den büyük yatırımlar için de 10 bin TL alınacak. Ayrıyeten kelam konusu dokümanlar kapsamında her bir revize için de revize başına 500 TL ödenecek. Son 5 yılda aylık 100 adet olan teşvik evrakı düzenlenen yatırım sayısının bugün aylık binleri aştığını ve sistemde aksamalar yaşandığını söyleyen Gümrük Müşaviri İlhan Bulut, revizeler için alınan fiyat ile ilgili problemlerini lisana getirdi.
Aylık evrak sayıları 10 kat arttı
Uygulama kamuya bir gelir kalemi yaratmak fikriyse başlatıldıysa bunun teşvik mantığına ters bir durum yaratacağını belirten Bulut, “2018 öncesinde alınan harçlar yüksek olmadığı halde yatırımların önündeki mahzurların büsbütün kaldırılması kanısıyla uygulamadan vazgeçilmişti. Lakin halihazırda yatırım teşvik evrakı talep eden yatırımcıların değerli bir kısmı büyük ölçekli yatırımcı değil. Bu durum bize teşvik sisteminin genele yayıldığını ve aktif bir biçimde çalıştığını gösteriyor. Ayrıyeten 2018’de yürürlüğe giren ve teşvik sisteminin elektronik ortamda takibini sağlayan ETUYS sistemi, kullanım kolaylığı ve takipkontroldeki aktifliği ile tahminen de kamu alanında kullanılan en düzgün yazılım sisteminden birisi. Lakin 2018’de aylık bazda alınan 100’ler civarında evrak sayısı bugün bini aştı. Uygulamayla teşvik evrakı talebi düşürülerek sistemin yükü de hafifl etiliyor olabilir. Fakat her bir kalem için revize fiyat talebiyle karşı karşıya olduğumuz görülüyor. Bu yanlış bir uygulama olacaktır” dedi.
“Verilerin entegrasyonunda sıkıntılar yaşanıyor”
ETUYS sisteminde bilgilerin birbirine entegrasyonu ile ilgili sistemsel kusurların sayılarının arttığına yönelik müşahedesini de paylaşan İlhan Bulut, şöyle devam etti: “Sistemsel aksaklıkların giderilmesi ile ilgili olarak ETUYS sistemi bilgi süreç dairesinde çalışan sonlu sayıda işçinin özverisi ile çözülmekte fakat tahlil bu olmamalı. Sistemsel ya da donanımsal altyapı güçlendirilmeli. Şayet alınacak harçlar bilgi süreç ve teknik alt yapının geliştirilmesi için bir fon oluşturmak amaçlıysa teşvik sisteminin mantığına alışılmamış olsa da bir nebze makul karşılanabilir fakat bütçeye gelir maksatlı ise teşvik sisteminin mantığına uygun değildir” dedi.
İlhan şöyle devam etti: “Netice olarak illa da bir harç uygulamasına geçilecekse en azından birebir anda yapılan birkaç farklı içerikli revize için tek bir harç alınması, halihazırda başvurusu yapılmış olan yatırım teşvik evrakları için rastgele bir harç alınmaması, teşvik evrakı müracaatlarındaki eksikliklerin bakanlık tarafından kullanıcılara tek bir dönüşle bildirilmesi, süreç mühletleri ile ilgili rasyonel ölçülerin uygulanması, kamu kurumlar içerisinde tahminen de en beğenilen sistemlerden birisi olan ETUYS sistemini gölgelememiş olacaktır.”
“Başvurulara ciddiyet kazandıracak”
Hususla ilgili görüştüğümüz yetkililer ise uygulamanın hem döner sermayeye takviye olunması hem de yatırım teşvik dokümanlarındaki gerçekleşme oranı artırması emeliyle getirildiğini aktardı. Hali hazırda bakanlığın tüm ünitelerinin verdiği hizmetler ile ilgili misal fiyatlar konulduğunu aktaran yetkililer, emelin gerçek yatırımcıya hizmet vermek olduğunu belirterek, “Konulan fiyatlar çok yüksek sayılar değil. Her biri makul bir ciddiyet olması için uygulamaya konulan sayılar. Değişik örnekler de var. Kimi yatırımcılar 3 farklı vilayette bugünden evrak alıyordu. ‘Belgeyi alayım beklesin’ mantığı vardı. O evrakın takibi bile yoktu, ciddiyetten uzaktı. Bu da makul bir yoğunluğa yol açıyordu. Uygulama bu usul meseleleri da engelleyecektir” değerlendirmesinde bulundu.
