Yatırımda 1’inci, istihdamda 6’ncı bölge
Hüseyin GÖKÇE
Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürü Dr. Mehmet Yurdal Şahin Kasım teşviklerini DÜNYA’ya kıymetlendirdi. Yurdal’ın tahlillerine nazaran 6’ncı bölgede emek ağır yatırımlar ön plana çıkarken, yatırım fiyatı bakımından ise birinci sırada 1’inci bölge yer aldı. Kasım ayında 27,8 milyar liralık yatırım teşvik evrakı düzenlendi, Ocak-Kasım periyodunda düzenlenen evraklarda öngörülen toplam istihdam 300 bine yaklaştı.
Mehmet Yurdal Şahin’in Kasım ayına ait tahlili şöyle:
Kasım ayında, 27.8 milyar liralık sabit yatırım öngören 1196 adet Yatırım Teşvik Dokümanı düzenlenirken, bu yatırımlar kapsamında öngörülen istihdamı ise 39 bin 170 kişi oldu. Kasım ayında düzenlenen Yatırım Teşvik Evraklarının 1.159 adedi yerli firmalar, 37 adedi yabancı sermayeli firmalar tarafından alındı.
Yerli firmalara düzenlenen yatırım teşvik dokümanlarında öngörülen toplam sabit yatırım fiyatı 24,1 milyar TL olup, toplam içindeki hissesi yüzde 87 seviyesinde.
Yabancı sermayeli firmalarca alınan yatırım teşvik evraklarında öngörülen toplam sabit yatırım fiyatı 3,7 milyar TL, toplam içindeki hissesi ise yüzde 13 oldu. 2021 yılı Kasım ayında düzenlenen Yatırım Teşvik Dokümanları, geçen yılın birebir ayına nazaran doküman adedinde yüzde 20, öngörülen istihdam yüzde 21 artarken, toplam sabit yatırım fiyatı açısından ise yüzde 2 oranında gerileme yaşandı.
11 aylık devirde 298 bin yeni istihdam öngörüldü
2021 Ocak-Kasım periyodunda öngörülen sabit yatırım fiyatı toplam 216,3 milyar TL olan 10 bin 622 adet Yatırım Teşvik Evrakı düzenlendi. Düzenlenen bu dokümanlarda toplam 298 bin 255 kişilik istihdam öngörüldü. Geçen yılın tıpkı devrine nazaran teşvik dokümanı sayısı yüzde 15, öngörülen istihdam yüzde 12 artarken, sabit yatırım fiyatı yüzde 9 geriledi.
Evrakların yüzde 62’si yeni yatırım
Kasım ayında düzenlenen bin 196 adet evrakın, 739 adedi eksiksiz yeni yatırım olurken, bu küme toplam sabit yatırım meblağının yüzde 39,1’ini (10,9 milyar TL) oluşturdu. 377 adedi tevsi yatırımı niteliğinde olup, toplam sabit yatırım fiyatının yüzde 54,5’ini (15,1 milyar TL) oluştururken, öbür mahiyetlerdeki yatırımlar için, toplam sabit yatırım meblağının yüzde 6,4’ünü (1,8 milyar TL) oluşturan 80 adet evrak düzenlendi.
Bölgesel takviye sınıfında yer alan yatırım teşvik evrakları, toplam evrak adedinin yüzde 43’ünü, öngörülen toplam sabit yatırım meblağının yüzde 26’sını ve toplam istihdamın yüzde 57’sini oluşturuyor. Bölgesel teşvik uygulaması kapsamında olup Organize Sanayi Bölgelerinde yapılması planlanan yatırımlara yönelik düzenlenen bölgesel-alt bölge takviye sınıfında yer alan yatırım teşvik dokümanları, toplam doküman adedinin yüzde 15’ini, toplam sabit yatırım meblağının yüzde 13’ünü ve öngörülen toplam istihdamın da yüzde 23’ünü oluşturdu. Bu devirde, 3305 sayılı Kararla belirlenmiş olan öncelikli yatırım bahislerinde 101 adet yatırım teşvik dokümanı düzenlenmiş olup; toplam sabit yatırım meblağının yüzde 38’ini (10,5 milyar TL) oluşturan bu yatırımların istihdama katkısının 3 bin 611 kişi olması planlanıyor. Bölgesel, Bölgesel-Alt Bölge ve Bölgesel Öncelikli yatırım olarak desteklenen yatırımlar, Kasım ayında düzenlenen dokümanların belge adedinde yüzde 66’sını, sabit yatırım meblağında yüzde 77’sini, istihdamda ise yüzde 89’unu oluşturdu.
İstihdamda 6’ncı bölgenin hissesi yüzde 50
Yatırım teşvik dokümanlarının bölgesel dağılımında 1’inci bölge evrak adedi ve sabit yatırım fiyatı açısından birinci sırada yer alıyor.
Bilhassa Doğu ve Güneydoğu Anadolu vilayetlerinde istihdam artışı sağlamak, teşvik sisteminin değerli hedefl erinden biri. 6’ncı bölgenin öngörülen istihdam açısından yüzde 50 hisse ile 1’inci sırada yer alması bu bakımdan kıymetli bir gösterge. Doğu ve Güneydoğu Anadolu vilayetlerinin yer aldığı 5’inci bölge ve 6’ncı bölgede öngörülen istihdam toplamı 22 bin 050 kişi olup, toplam öngörülen istihdamın yüzde 56’sını oluşturuyor. Bölgesel Takviye Sınıfı kapsamında 6’ncı bölgeye sağlanan teşvik ögeleri, bölgede emek ağır bölümlere yapılan yatırımlarda değerli bir artış sağlıyor. Bu kapsamda 6’ncı bölgede Giysi Eşyası İmalatı konusunda düzenlenen yatırım teşvik dokümanlarında öngörülen istihdam, toplam 6’ncı bölge yatırım teşvik dokümanlarında öngörülen istihdamın yüzde 76’sını oluşturuyor. Doküman adedi açısından imalat kesimi yüzde 71 (849 adet belge) hisse ile birinci sırada yer alıyor. İmalat dalını yüzde 12,2 (146 adet belge) ile hizmetler, yüzde 7,7 (92 adet belge) ile güç, yüzde 5,6 (67 adet belge) ile tarım ve yüzde 3,5 (42 adet belge) ile de madencilik dalı takip ediyor. İmalat dalı öngörülen toplam sabit yatırım fiyatı içinde yüzde 48 (13,3 milyar TL) ve öngörülen istihdam içinde de yüzde 83 (32.463 kişi) hisse ile birinci sırada yer alıyor.
2021 Kasım ayında düzenlenen yatırım teşvik evraklarının belge adedine nazaran sıralamasında birinci 5il: Yatırım teşvik evraklarının belge adedine nazaran sıralamasında İstanbul yüzde 12 (143 adet belge) hisse ile birinci sırada yer alırken, bu ili sırasıyla; Bursa, İzmir, Antalya ve Ankara izliyor.
2021 Kasım ayında tamamlama vizesi yapılan ve iptal edilen yatırım teşvik dokümanları: Kasım ayında toplam sabit yatırım meblağı 3.1 milyar lira seviyesinde 272 adet yatırım teşvik evrakının tamamlama vizesi yapıldı. Tamamlama vizesi yapılan evrakların toplam sabit yatırım fiyatı 3,1 milyar TL ve gerçekleşen istihdamı 12 bin 464 kişi. Kasım ayında 47 adet yatırım teşvik dokümanı iptal edildi. İptal edilen dokümanların öngörülen toplam sabit yatırım meblağı ise 856 milyon TL ve öngörülen istihdamı 1 bin 382 kişi.
